Pokojową Nagrodą Nobla 2022 uhonorowani zostali: białoruski opozycjonista i obrońca praw człowieka Aleś Białacki, największa i najstarsza rosyjska organizacja badająca zbrodnie stalinowskie i działająca na rzecz praw człowieka „Memoriał” oraz ukraińskie Centrum Wolności Obywatelskich.
„Tegoroczni laureaci są przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego w swoich ojczyznach. Przez wiele lat wspierali prawo do krytyki władzy i ochronę fundamentalnych praw obywateli. Podjęli niezwykły wysiłek, aby udokumentować zbrodnie wojenne, przypadki łamania praw człowieka i nadużyć władzy. Wspólnie ukazują znaczenie społeczeństwa obywatelskiego dla pokoju i demokracji” – podał w uzasadnieniu Komitet Noblowski.
Stowarzyszenie „Memoriał” zostało założone w 1987 roku przez obrońców praw człowieka w byłym Związku Sowieckim, którzy chcieli mieć pewność, że ofiary represji komunistycznego reżimu nigdy nie zostaną zapomniane. Wśród założycieli byli laureat Pokojowej Nagrody Nobla Andriej Sacharow i obrończyni praw człowieka Swietłana Gannuszkina. Memoriał opiera się na założeniu, że konfrontacja ze zbrodniami przeszłości jest niezbędna, aby zapobiec nowym.
KARTA ściśle współpracuje z „Memoriałem” niemal od początku jego istnienia. W kwietniu 1992 zorganizowaliśmy w Warszawie „Tydzień Sumienia” – spotkania polskich ofiar represji sowieckich z 54 członkami Stowarzyszenia z wielu miast Rosji, Kazachstanu i Ukrainy. Zajmowaliśmy się wspólnie ustalaniem faktów z historii bez określania winy, ponieważ naszą wielonarodową przeszłość można odkrywać tylko razem z narodami, od których potem odgrodziły nas granice. KARTA i „Memoriał” mają za sobą 25 lat pracy nad wspólnym pozyskiwaniem i gromadzeniem w bazach danych i tomach „Indeksu Represjonowanych” informacji o setkach tysięcy polskich obywateli – ofiar „wschodniego systemu”; 10-letnią pracę nad „Międzynarodowym słownikiem dysydentów” (słownik biograficzny i opis ruchów dysydenckich w 24 krajach); 20 lat ścisłej współpracy w działaniach edukacyjnych. To wspólne konferencje, portale internetowe, projekty digitalizacji dokumentów i wiele innych. Przede wszystkim jednak przyjaźń, wzajemne zaufanie i przekonanie, że racje, które stoją po naszej stronie – muszą zwyciężyć.
Drodzy przyjaciele – zasłużyliście na tę Nagrodę i świat to usłyszy!
