Ognisty rydwan

Powiadano, że taki cud zdarzył się tylko raz w historii ludzkości. Bóg zabrał do nieba proroka Eliasza jeszcze za życia, unosząc go do raju na ognistym rydwanie, zaprzężonym w czwórkę skrzydlatych koni.

I teraz oto my jechaliśmy na ognistym rydwanie, pięćdziesięciu czterech świadków cudu Bożego, pomiędzy światami żywych i umarłych…

Tylko ośmioro z nas umiało walczyć, kolejnych dwanaścioro kiedyś służyło w wojsku i kilka razy strzelało z karabinu, wszyscy inni wieczorem po raz pierwszy wzięli broń w ręce, a już o poranku jechali powstrzymać natarcie rosyjskiego ciężkiego sprzętu.

Nie byliśmy pierwsi… Pierwszy samochód nie dojechał. Osiemdziesiąt rakiet z rosyjskiego Grada przecięło niebo i zderzyło się z zamarzniętym polem. Osiemdziesiąt ognistych kwiatów z ogłuszającym hukiem rozkwitło na polu wysypanym drobnymi grudkami śniegu. Diabelskie piękno. Dwa z nich wybuchły na drodze, akurat przed uralem, którym jechała grupa z kompanii wsparcia ogniowego. Trzech żołnierzy zginęło na miejscu, sześciu zostało rannych, z dziesięciu odniosło lekkie obrażenia i kontuzje.

„Nie dojechali” – powiedział nam krótko Ragnar, dowódca kompanii, wskazując na samochody medyków, które po rozmarzłym brudzie wypełzły z obozowiska batalionu i popędziły na wschód. „Nasza kolej”.

Przemknęliśmy się i teraz niepewnie błądziliśmy po wnętrzach wielkiego wiejskiego klubu z kolumnami, zbudowanego w stylu „stalinowskiego empire’u”.

Przez drzwi wchodzili ludzie z piechoty morskiej, którzy jako pierwsi zetknęli się z wrogiem w Zaczatiwce. Kolumna, na którą się natknęli, liczyła z pięćset pojazdów pancernych. Rosjanie z marszu rozwinęli szyk bojowy i wbili się w lewą flankę piechoty morskiej, której nie osłaniała artyleria i która nie miała nic oprócz kilku dziesiątków jednorazowych granatników. Jedną kompanię Rosjanie zmiażdżyli od razu, dwie inne trzymały się do wieczora, a potem ledwie pół batalionu przeszło za rzekę i przez całą noc wycofywało przez pola aż do nas, do Jewheniwki. Właśnie tu, razem z tymi ludźmi, wykończonymi, przemarzniętymi, mieliśmy zatrzymać wroga i trzymać go tak długo, jak będzie to potrzebne na stworzenie za nami nowej linii obrony.

Nasi dowódcy mieli nadzieję, że będziemy mieć czas przynajmniej do wieczora, ale minęły dwie godziny i usłyszeliśmy warkot pojazdów wroga. Rosjanie rozdzielili się. Część pojazdów została w zajętym przez nich Petriwskim, a ponad 200 jednostek sunęło ku nam, żeby nas zniszczyć, spalić, nawinąć na gąsienice.

Ilu nas tam w sumie było? Nieco ponad 200 ludzi i dwa samobieżne stanowiska artyleryjskie, które zastygły w centrum wsi, czekając na wyznaczenie pozycji bojowych.

Groźny ryk pojazdów był coraz bliżej, a my nie zdążyliśmy przygotować żadnych pozycji. Nie mieliśmy porządnego blindaża, pod którym można by się schować, żadnego okopu. Rzuciliśmy się na pomoc piechocie morskiej, rozładowującej amunicję, a kierowca ciężarówki, który ją przywiózł, biegał dookoła nas i drżącym głosem prosił: „Szybciej, chłopcy, proszę was, szybciej… szybciej!!!”.

Marzec był chłodny, a dzień taki piękny, słoneczny. Ludzie porzucili Jewheniwkę i powietrza nie mącił pył z pieców opalanych węglem, nie wznosiły się dymy ognisk z uprzątniętych łodyg kukurydzy, nie pojawiały się domieszki zapachu szaszłyków, które mógłby smażyć ktoś z tutejszych, gdyby nie wojna. Zdawało się, że od zbliżającego się straszliwego ryku to nienaturalnie czyste powietrze zaczyna wibrować i tłuc się rytmem werbli. Te uderzenia doprowadzały do szaleństwa. Kierowca ciężarówki zapłakał. Nie czekając, aż zdejmiemy ostatnią skrzynkę, wskoczył za kierownicę i popędził drogą, ale w złą stronę. Gnał wprost na wroga, tam, skąd dolatywał ryk i brzęk. Chomik wyskoczył przed ciężarówkę, machając rękami, ale kierowca ominął go i docisnął gaz. Patrzyliśmy, jak ciężarówka leci ulicą i znika na zakręcie przy końcu wsi. Niedługo potem rozległy się strzały z karabinu i dwa wybuchy.

Zrozumieliśmy, w Jewheniwce polała się pierwsza krew. To wytrąciło wszystkich ze stuporu.

„Naprzód! Zajmujemy pierwsze chaty!” – krzyknął dowódca 503. batalionu piechoty morskiej.

Gwizd zagłuszył jego głos. Na nasze głowy spadły pociski pierwszej salwy artylerii wroga.

Pociski lądowały, rozpryskując asfalt wiejskich ulic, całym swoim ciężarem przebijały dachy domów i, wybuchając, wyrywały się na zewnątrz razem z okiennymi ramami. Szyby zespolone pękały w drobne szklane puzzle, zwykłe szyby rozpadały się w ostre noże.

Padłem pod ścianę wiejskiej biblioteki i słuchałem śmierci nadciągającej na wieś przy wtórze klaskania gąsienic. Spory odłamek z paskudnym brzdęknięciem ściął skórę z mojego palca, uderzył w ścianę, odskoczył i, wyczerpany, wylądował koło głowy leżącego za mną Pomidora.

Spojrzałem na swoją kość, bialutką, jakby starannie oskrobaną rzeźnickim nożem, i wsadziłem zakrwawiony palec do ust, usiłując powstrzymać krwawienie.

Pomidor złapał parujący jeszcze odłamek przez rękawicę taktyczną i rzucił do mnie:

„Łap, to twoje”.

Uśmiechnąłem się do niego krwawym wampirzym uśmiechem.

Czołgi otoczyły wieś z dwóch stron i znaleźliśmy się pod ich ogniem krzyżowym.

Nasze działa samobieżne zaczęły się odgryzać i na dwóch rosyjskich czołgach rozkwitły ogniste kwiaty uwieńczone dymem.

Rosjanie wiedzieli, że nasze granatniki mają zasięg 600 metrów, dlatego stanęli jakieś osiemset metrów od nas i urządzili sobie strzelnicę. Ale ludziki ze strzelnicy nie przyjęły wyznaczonej im roli i ruszyły na czołgi, naprzód, na setki śmiercionośnych pojazdów. Ludzie biegli pod huraganowym ogniem, biegli, by dotrzeć na odległość strzału.

Ja też pobiegłem. Z naprzeciwka nieśli naszego dowódcę. Ragnar był cały we krwi, nie wiedziałem, czy żyje. Do Ragnara podbiegł jeszcze jeden żołnierz. Wcisnął mi w ręce jednorazowy granatnik nieznanego mi systemu – uwolnił ręce, żeby pomóc w przenoszeniu rannego. Za Ragnarem nieśli jeszcze kilku innych zakrwawionych żołnierzy. Czterech chłopaków niosło na brezentowych noszach jakiegoś gościa bez nogi, a za nimi szedł piąty, trzymając tę brakującą nogę. Nie znałem rannego, był z innej kompanii. Nie znałem tych, którzy go nieśli. Nie wiedziałem, czy przeżyje. Nie wiedziałem, czy ja przeżyję. Wiedziałem tylko, że mam granatnik i teraz moja kolej biec na czołgi.

Dobiegłem do chaty na samym skraju wsi. Dalej była wąska linia porośniętych szuwarami, mizernych jeziorek. Właśnie ta linia nas ratowała, nie pozwalając wrogim BWP wjechać do wsi pod osłoną czołgów i nas rozstrzelać. No i proszę, BWP dokładnie przede mną, na wyższym brzegu, na najdalszym końcu jeziorka. Chciałem strzelić z zagranicznej szatańskiej rury, ale nie umiałem jej odpalić. Zastygłem, usiłując zrozumieć, co i w jakiej kolejności trzeba otworzyć i nacisnąć, żeby granatnik wystrzelił. W BWP mnie zauważyli. Nie mogłem tego wiedzieć. Pewnie poczułem przez skórę. Albo szepnęły mi słówko suche trzciny, rozczochrane powiewem wiatru. Padłem na ziemię, a ściana chaty przede mną rozpadła się w proch tynku i odłamki cegieł. Działko automatyczne z BWP waliło we mnie. Wśród krwawego ceglanego pyłu wypełzłem na podwórze i schowałem się za domem. Przez cały budynek nie mogli mnie już z tego pojazdu dostać. Działko było za słabe, żeby przebić się przez kilka ścian z porządnych cegieł, ale…

Dla lufy czołgu dom nie stanowił przeszkody. Widziałem to i mogłem zaświadczyć na sądzie ludzkim i Bożym, bo dom na prawo od tego, za którym się chowałem, przed chwilą złożył się do środka, jakby był zbudowany z tej samej trzciny, która ostrzegła mnie swoim szelestem.

Co działo się tymczasem dokoła mnie? Nie wiedziałem. Może wróg przedarł się już do wsi, atakując z innej strony, gdzie nie było niemożliwej do pokonania przez pojazdy linii jezior? Skąd miałem wiedzieć. Była to taka sama zagadka, jak granatnik, z którego nie umiałem strzelać. Nie interesowało mnie to w huku i świstach kul i pocisków. Ogłuszyły mnie i zmusiły do postrzegania rzeczywistości sekunda po sekundzie. Po co mi wiedza, czy wróg jest gdzieś z tyłu, skoro widzę go przed sobą właśnie w tej chwili i skoro życia nie planuję na dłużej niż na sekundę, którą tak trudno przeżyć.

„Mój” dom będzie następny. Tyle wiedziałem. Ale dokąd biec? Za domem był płot, nie miałem czasu przez niego przełazić. Tkwiłem w pułapce, na podwórzu jak w escape roomie, z którego trzeba znaleźć wyjście. Ale przecież każda łamigłówka ma jakieś rozwiązanie. Tak jest zbudowany świat, tak było i tym razem. Przy płocie stał kurnik, o jego ścianę opierała się drabina. Pobiegłem do niej, wspiąłem się na dach kurnika, żeby zeskoczyć z dachu za płot i… wpadłem do środka. Słabowity dach nie wytrzymał mojej wagi. Nie ważę dużo, ale miałem kamizelkę kuloodporną, hełm, karabin, rurę granatnika na ramieniu. Wystarczyło, żeby pokryte papą deski popękały, a w niebo, gubiąc pióra, poleciały zapomniane przez gospodarza kury. Uderzyłem nogą w tylną ściankę kurnika i deska się przesunęła, staranowałem ramieniem, i wypadłem na zewnątrz, w zapłocie, żeby zobaczyć, jak dom, za którym się przed chwilą chowałem, przestał istnieć.

Raz za razem biły nasze działa i już z dziesięć czołgów i BWP napastników płonęło, a ukraińskim samobieżnym pozycjom jakimś cudem udawało się unikać wrogiego ognia.

Trzymaliśmy się. Desant wroga dwukrotnie zeskakiwał z pojazdów i ruszał naprzód, i za każdym razem go odpieraliśmy. Koło klubu ze stalinowskimi kolumnami zginął dowódca 503. batalionu. Uderzył w nas Grad, zasypała nas rakietami para helikopterów wroga, ale kryliśmy się za ocalałymi jeszcze budynkami i nie ustępowaliśmy.

Całun zmierzchu opadł na naszych zmarłych i na ciała Rosjan, które walały się jak popsute lalki wokół ich płonących pojazdów. Całun zmierzchu okrył również i nas, i wystraszył Moskali. Chyba nie wierzyli, że w tej zrujnowanej wsi, w tym Armagedonie, można przeżyć, i bali się, że pod osłoną nocy nasze dusze wyjdą z gruzów zburzonych domów i żywcem powloką ich na tamten świat? Kolumny wroga wycofały się, pozostawiły nas sam na sam z piętnastostopniowym mrozem, byśmy dygotali wśród ruin i tulili się do siebie w próbach zachowania żałosnych resztek ciepła, które jeszcze tliło się w naszych ciałach.

Nowy dzień zaczął się od kolejnego ostrzału i ataków lotniczych. I znów zawirowała karuzela wojny.

Pocisk czołgowy wpadł w okno szkoły, przebił drzwi do klas, położonych naprzeciwko siebie, i wyleciał przez drugie okno, a fala powietrza, które pocisk za sobą ciągnął, uderzyła w ocalałe jeszcze szyby i wszystkie równocześnie wyleciały w powietrze milionami lśniących w porannym słońcu paciorków.

I znów krążyły dwa samochody naszych medyków, wywożąc po jedynej nie odciętej przez wroga drodze zabitych i rannych, ułożonych jeden na drugim, gdzie wciąż żywi obejmowali zmarłych.

Nie zgubiłem tamtego granatnika, z którego nie umiałem strzelać, i Stiopa Jasny zbił z niego BWP wroga, puścił rakietę łukiem i trafił w cel, w który praktycznie nie było szans trafić. I gdyby Stiopa nie trafił, na wieki wbilibyśmy się w ścianę chaty, w której schroniliśmy się przed ogniem wroga.

W zamęcie walki szukaliśmy Chomika, który zniknął. Ten górnik z Doniecka zobaczył w chlewiku świnię, zostawioną przez gospodarzy uciekających przed wojną, i był zajęty karmieniem jej dynią, znalezioną w tym samym chlewiku. Pół godziny później ściskaliśmy statecznego Profesora w pokrytych pyłem okularach, który wyciągnął spod ognia rannego w nogę Kanapkę.

Kiedy kolejny raz ruszyła na nas rosyjska piechota i zapanowała cisza, bo armaty wroga nie strzelały w obawie przed trafieniem swoich, Stiopa Jasny krzyknął: „Moskale, poddawać się!”.

Roześmialiśmy się i Rosjanie jakby przestraszyli się tego śmiechu i nie mieli odwagi iść naprzód.

„Stiopa, po co ty do nich krzyczałeś, żeby się poddawali? Myśmy nie mieli szans przeżyć. Oni mieli więcej pojazdów opancerzonych niż my ludzi!”.

„A co miałem krzyczeć?” – zapytał Stepan.

Czekaliśmy wieczora, który powinien wystraszyć Rosjan tak, jak poprzedniego dnia, ale do zachodu słońca były jeszcze trzy długie godziny. Trzy godziny rozciągnięte w wieczność, gdzie każda sekunda była przesiąknięta setkami kul i odłamków. Rzeka śmierci nieustannie gęstniała, ale dowiedzieliśmy się, że z północy idzie nam na pomoc ugrupowanie pancerne naszej 95. brygady desantowo-szturmowej.

Desantowcy mieli tylko trzy czołgi wobec czterdziestu rosyjskich, ale Rosjanie uciekli. Ich sprzęt grzązł w roztajałych od rana zaoranych polach, porzucali go i biegli. Ich „towarzysze broni”, którym udawało się jechać, nie zatrzymywali się po pozostałych, więc tamci biegli, ślizgając się w błocie, a my strzelaliśmy im w ślad.

I znów zapadła noc, zmywając atramentem mroku krew z ulic i okolic wsi. Szukaliśmy domów, które wciąż jeszcze miały dach, żeby rozlokować się na noc, i po długich wędrówkach znaleźliśmy jeden. Wraz z szóstką pobratymów zaczęliśmy się układać do snu wśród potłuczonego szkła i zbitego tynku. I tu w radiu rozległo się: „95. wycofuje się drogą na zachód. Nie strzelać. Swoi. 95. wycofuje się…”.

Po tym komunikacie już nie spaliśmy. Desantowcy odchodzili, a my zostawaliśmy, żeby umrzeć. Nie mieliśmy już nic przeciwczołgowego. I działkom zostało po kilka nabojów. Przyjdzie ranek – umrzemy. Więc jaki jest sens tracić resztkę życia na sen? Siedliśmy pod ścianą, stykając się ramionami. Dygotaliśmy z zimna i myśleliśmy o życiu. O tym, czego pragnęliśmy i nie odważyliśmy się zrobić, o tym, co planowaliśmy, o czym marzyliśmy.

Nie rozmawialiśmy, bo rozmowy nie miały sensu. Minęło kilka godzin i w tej absolutnej ciszy znów zaszumiało radio: „Zwiad, zbiórka koło szkoły. Wycofujemy się. 503 batalion czeka na pojazdy i też wychodzi”.

Na początku było słowo, tak mówi Biblia. I to jest sama prawda. Kilka słów przez radio podarowało nam życie, podarowało przyszłość, podarowało cały świat. Za nami utworzono już linię obrony, zdolną do powstrzymania opancerzonej lawiny, która waliła w nas przez dwie niekończące się doby. Powstrzymaliśmy ją, nie przepuściliśmy dalej, nie pozwoliliśmy zniszczyć kolejnej wsi, kolejnego miasta, połknąć kolejnego kraju. Nie pozwoliliśmy rosyjskiej hołocie zabijać, katować, gwałcić. Nasz opór miał sens. A teraz odejdziemy, nie zapominając o żadnym z naszych martwych towarzyszy, a ciała potworów, które przyszły z moskiewskich bagien, pozostaną na drogach i będą dalej leżeć na tym donieckim czarnoziemie.

Poszatkowany przez Grady ural przyjął nas na swoją pakę. Jedni siedli na ławach, inni – im na kolanach. Reszta stała. Ja siedziałem na tylnym skraju i trzymałem się za kamizelkę kuloodporną tego, kto tkwił przede mną. Ktoś inny trzymał z kolei za kamizelkę tamtego, który mało w tym tłoku nie spadał na mnie.

W parach tylnych kół było po jednym kapciu, i kiedy ruszyliśmy, tamte felgi tłukły się po drodze, którą znów skuł nocny mróz. Koła stukały w jednym rytmie z naszymi sercami, przebite opony szeptały: „Żywi… żywi…”. Przez posiekaną odłamkami na strzępy plandekę lśniły gwiazdy.

Ciężarówka jechała z wyłączonymi reflektorami i zdawało nam się, że tkwimy w czarnej otchłani, że płyniemy między niebem a ziemią. Od tarcia przebite koła zaczęły się palić, i nasz pojazd przemienił się w ognisty rydwan. Ogień to przycichał, zanurzając nas w mroku, to rozpalał się, przywołując purpurowe światło i przedziwne cienie. Ognisty rydwan…

Powiadają, że prorok Eliasz był sprawiedliwym mężem, dlatego zasłużył na taką łaskę. Czym my zasłużyliśmy? Nie wiem. Wielu moich pobratymów spośród tych, którzy wtedy przeżyli, już poszło do nieba. Od ponad trzech miesięcy jest u Boga kierowca urala, który wywiózł nas tamtego dnia. Ale ja wciąż żyję. Może to właśnie mnie sądzone jest zostać jednym z tych, którzy zamkną wrota piekieł, otwarte przez putinowskie armady. Może jest w tym Boży plan. Może jestem jednym z nich…

PS Jest listopad i kończę pisać to opowiadanie, siedząc na podłodze kijowskiego metra. Na miasto idzie trzecia fala pocisków manewrujących. Kilka metrów ode mnie dwudziestka ukraińskich nastolatków zaczyna śpiewać Czerwoną kalinę i wszyscy wokół nich podchwytują pieśń. Ukraina walczy i Ukraina zwycięży. Mogę nie mieć pewności, czy dożyję tego zwycięstwa, ale nie mam nawet cienia wątpliwości, że to zwycięstwo nadejdzie.