Oś czasu dialogu

Tworzymy otwarte kalendarium wydarzeń w relacjach polsko-rosyjskich, polsko-białoruskich, polsko-ukraińskich  i relacjach międzynarodowych, które miały miejsce od początku lat 90. aż do teraz a przyczyniły się do dialogu – historycznego i współczesnego – między skonfliktowanymi dawniej narodami wschodniej części Europy, mając służyć zamykaniu rachunków z przeszłości.

Główny trzon będą stanowiły działania podejmowane przezśrodowisko Ośrodka KARTA. 

Znaczące miejsce zajmuje tu też współpraca z rosyjskim„Memoriałem”, z którym KARTA prowadziła i prowadzi wiele  projektów, poczynając od roku 1992.

Zostaną tu odnotowane ważne konferencje, publikacje, wydarzenia kulturalne i artystyczne, przełomowe obchody oficjalne i upamietnienia itp.

Pojawiają się także spory, protesty czy represje, które zaburzały czy niszczyły dialog.

Oś Czasu

2022
Deklaracja Domu Wschodniego
Deklaracja Domu Wschodniego
Z datą maj 2022 został opublikowany w 111 numerze kwartalnika „Karta” tekst „Deklaracja Domu Wschodniego” – Oświadczenie osób, środowisk i instytucji podejmujących współdziałanie na rzecz Domu Wschodniego – idei pokojowego porozumienia społeczeństw Europy Wschodniej – w jego warszawskiej inauguracyjnej siedzibie – Witrynie, a docelowo w zespole pałacowo-parkowym w Mordach. Następnie tekst, także...
Ostateczny wyrok na „Memoriał” – oświadczenie KARTY
Ostateczny wyrok na „Memoriał” – oświadczenie KARTY
28 lutego 2022 roku Rosyjski Sąd Najwyższy podtrzymał wyrok w sprawie likwidacji stowarzyszenia Memoriał. Oświadczenie Dzisiaj, tuż przed południem, Sąd Najwyższy w Moskwie wydał wyrok oznaczający likwidację Międzynarodowego „Memoriału”, struktury centralnej Stowarzyszenia. To haniebny krok władz Federacji Rosyjskiej, wobec zapowiedzi którego protestowano powszechnie w Polsce i na świecie. Obecnie, w...
KARTA solidarna z Ukrainą
KARTA solidarna z Ukrainą
To nie jest wojna Rosji z Ukrainą. To napaść barbarzyństwa na wolny świat. Wierzymy, że państwowy bandytyzm nie może być zwycięski w demokratycznej Europie. Ukraina stała się Majdanem Wolności – linią obronną całego świata. Jesteśmy z Wami.
Nagroda dla likwidowanego Stowarzyszenia „Memoriał”
Międzynarodowe Stowarzyszenie Historyczno-Oświatowe, Dobroczynne i Obrony Praw Człowieka „Memoriał” Международный Мемориал, walczące o pamięć o ofiarach represji sowieckich, otrzyma w tym roku Nagrodę Jana Nowaka-Jeziorańskiego.  To ważny sygnał wzmacniający nasze hasło: „Memoriał” – dobrem świata!KARTA bierze udział w proteście przeciwko działaniom Prokuratury Generalnej Federacji Rosyjskiej, która rozpoczęła proces niszczenia tej...
2021
30 lat niepodległości Ukrainy – Ukraina 30 PL
30 lat niepodległości Ukrainy – Ukraina 30 PL
KARTA dołączyłay do grona instytucji świętujących 30. rocznicę niepodległości Ukrainy w ramach inicjatywy Ukraina 30 PL. 24 sierpnia 1991 Rada Najwyższa Ukrainy uchwaliła Deklarację Niepodległości. Polska była pierwszym krajem, który tę niepodległość uznał. Zachęcaliśmy do podpisania się pod wspólnymi życzeniami dla Ukrainy na tej stronie. Tak jak 5 lat temu, w...
Marsz Białorusi. Sierpień–grudzień 2020
Marsz Białorusi. Sierpień–grudzień 2020
KARTA – we współpracy z partnerami w całej Polsce i Białorusi – wydała montaż świadectw dotyczący wydarzeń w Białorusi w 2020 roku: „Po 26 latach rządów Aleksandra Łukaszenki w Białorusi, w wyniku sfałszowania wyborów, nastąpiło ogromne poruszenie całego społeczeństwa. Białorusini nagle objawili się w oczach Europejczyków jako naród niezwykle świadomy...
2019
Powrót zespołu pałacowo-parkowego w Mordach do Rodziny Przewłockich
Powrót zespołu pałacowo-parkowego w Mordach do Rodziny Przewłockich
Upoważniony przez Rodzinę Michał Przewłocki odebrał 11 stycznia klucze do pałacu (całość – od 30 lat nieużywana – to blisko 4000 m kw. powierzchni pod dachem, 10 h parku). Szukając wsparcia burmistrza, firm i mieszkańców Mordów, KARTA zaczyna uruchamiać tam ośrodek dialogu Polski ze Wschodem (z Ukraińcami, Białorusinami, Litwinami, Rosjanami,...
2018
Białoruska KARTA ’97 w „Karcie” 97
Białoruska KARTA ’97 w „Karcie” 97
W „Karcie” 97 KARTA przybliżyła białoruską KARTĘ ’97, czyli organizację opozycyjną wobec dyktatury Aleksandra Łukaszenki – w relacji jej liderów: Andreja Sannikowa, Źmiciera Bandarenki i Natalli Radziny. Podobnie jak przed ponad dekadą przedstawiła KARTĘ ‘77. To jeszcze jedno potwierdzenie, że słowo łączące obie inicjatywy ściśle odnosi się do uniwersalnych praw człowieka.
Listy o podjęcie działań na rzecz uwolnienia osób więzionych przez Federację Rosyjską z powodów politycznych
Listy o podjęcie działań na rzecz uwolnienia osób więzionych przez Federację Rosyjską z powodów politycznych
KARTA, razem z 37 innymi polskimi organizacjami pozarządowymi, w tym wszystkimi należącymi do Obywatelskiego Forum UE-Rosja, podpisał listy skierowane do prof. Jacka Czaputowicza, Ministra Spraw Zagranicznych i Zbigniewa Bońka, Prezesa Polskiego Związku Piłki Nożnej o podjęcie działań na rzecz uwolnienia osób więzionych przez Federację Rosyjską z powodów politycznych. Listy można...
Rejestracja organizacji Forum Obywatelskiego UE–Rosja, którego członkiem jest KARTA
Alicja Wancerz-Gluza uczestniczyła w Sofii w VIII Zjeździe Generalnym Forum Obywatelskiego UE–Rosja, w którym – od początku jego istnienia, czyli od 2011 roku – personalnie reprezentuje KARTĘ. W tym roku Forum zmieniło swój status, formalizując i rejestrując organizację w Berlinie (gdzie dotąd działał Sekretariat). Członkostwo w „nowej formule” potwierdziły 144...
2017
Wolna Rosja w „Karcie” 93 (luty-październik 1917)
Wolna Rosja w „Karcie” 93 (luty-październik 1917)
W druku ukazała się „Karta” nr 93. Tematem numeru jest wolna Rosja – od lutego do października 1917. Dzienniki pisane po abdykacji cara pokazują, jak wielka była szansa Rosji na wolność, przed pacyfikacją bolszewicką. Partnerem tej publikacji jest powołane w Warszawie Stowarzyszenie „Za Wolną Rosję”, skupiające głównie rosyjskich emigrantów. Grupa ta...
5-letni projekt pt. Polacy na Wschodzie. Opracowanie, udostępnienie i edycja krytyczna zbioru nagrań historii mówionej oraz fotografii
5-letni projekt pt. Polacy na Wschodzie. Opracowanie, udostępnienie i edycja krytyczna zbioru nagrań historii mówionej oraz fotografii
KARTA rozpoczęła 5-letni projekt pt. Polacy na Wschodzie. Opracowanie, udostępnienie i edycja krytyczna zbioru nagrań historii mówionej oraz fotografii, który zakłada opracowanie 1075 relacji oraz 3000 skanów fotografii, które powstały w latach 2006–12, w trakcie 35 wyjazdów dokumentacyjnych (m.in. Białoruś, Kazachstan, Litwa, Łotwa, Rosja, Rumunia). Powstanie dwutomowa publikacja – pierwszy...
Stowarzyszenie „Dyjaryusz” w Międzynarodowym Archiwum Białoruskim
Stowarzyszenie „Dyjaryusz” w Międzynarodowym Archiwum Białoruskim
Archiwum Fotografii KARTY zakończyło prace nad dwuletnim projektem realizowanym w ramach Międzynarodowego Archiwum Białoruskiego. Zdigitalizowaliśmy, opracowaliśmy i udostępniliśmy 10 tys. zdjęć ze zbiorów Stowarzyszenia „Dyjaryusz” z Mińska. Prace były realizowane we współpracy z członkami stowarzyszenia. Opracowane fotografie są dostępne w Bibliotece Cyfrowej Międzynarodowego Archiwum Białoruskiego.
2016
Debata „Co dalej z Białorusią?”
Debata „Co dalej z Białorusią?”
Ośrodek KARTA, TV „Biełsat” i Teatr Polski w Warszawie przeprowadzili debatę pt. Co dalej z Białorusią? – w 25. rocznicę rozwiązania na terenie Białorusi Związku Sowieckiego i 20. rocznicę wydarzeń, po których powstała białoruska Karta ’97. Punktem wyjścia do dyskusji była książka Andreja Sannikowa „Białoruska ruletka. Opozycyjny kandydat na prezydenta o walce...
Książka Poliny Żerebcovej „Mrówka w słoiku. Dzienniki czeczeńskie 1994–2004”
Książka Poliny Żerebcovej „Mrówka w słoiku. Dzienniki czeczeńskie 1994–2004”
KARTA rozpoczyna prace nad książką Poliny Żerebcovej (ur. 1985) „Mrówka w słoiku. Dzienniki czeczeńskie 1994–2004”. Autorka zaczęła pisać dziennik jako 9-letnia dziewczynka. Początkowo widziała wojnę oczami dziecka, dzięki czemu jej zapis jest wyjątkowo szczery i otwarty. Notowała z coraz większą dojrzałością zdarzenia wojenne, stosunki narodowościowe, życie mieszkańców Groznego – Czeczenów.  Więcej...
Uroczystość z okazji 25. rocznicy Niepodległości Ukrainy
Uroczystość z okazji 25. rocznicy Niepodległości Ukrainy
W Filharmonii Narodowej w Warszawie odbyła się uroczystość z okazji 25. rocznicy Niepodległości Ukrainy. Dzięki wsparciu Ambasady Ukrainy w RP ok. 400 gości otrzymało egzemplarze polskojęzycznej książki „Ogień Majdanu”, wraz ze specjalnym listem KARTY, w którym zaproponowano uczestnikom gali uruchomienie wspólnie z KARTĄ funduszu tłumaczeń historycznej ukraińskiej literatury faktu. Więcej...
Rosja jako zadanie społeczne – księga pamiątkowa na cześć prof. Jerzego Pomianowskiego
Rosja jako zadanie społeczne – księga pamiątkowa na cześć prof. Jerzego Pomianowskiego
Podczas uroczystości w Pałacu Potockich UW ogłoszono księgę pamiątkową na cześć prof. Jerzego Pomianowskiego, prozaika, tłumacza, redaktora, współpracownika „Kultury” paryskiej – z okazji jego 95-lecia. W księdze znalazł się autorski tekst Zbigniewa Gluzy pt. Rosja jako zadanie społeczne, przedstawiający wspólne z „Memoriałem” doświadczenie KARTY w kontaktach Polska–Rosja, w tym krytykę oficjalnych polskich...
2015
VI Zjazd Generalny Forum Społeczeństwa Obywatelskiego EU–Rosja oraz Konferencja pt. „Historia a propaganda”. Rosyjskie i europejskie spojrzenie na totalitarną przeszłość
VI Zjazd Generalny Forum Społeczeństwa Obywatelskiego EU–Rosja oraz Konferencja pt. „Historia a propaganda”. Rosyjskie i europejskie spojrzenie na totalitarną przeszłość
Alicja Wancerz-Gluza reprezentowała KARTĘ w międzynarodowych spotkaniach: VI Zjeździe Generalnym Forum Społeczeństwa Obywatelskiego EU–Rosja w Budapeszcie (6–9 grudnia), w którym udział wzięło 206 członków 145 organizacji tworzących Forum oraz konferencji (9–10 grudnia) w Pradze Historia a propaganda. Rosyjskie i europejskie spojrzenie na totalitarną przeszłość, organizowanej przez czeski IPN, gdzie przedstawiała obraz II...
Międzynarodowa konferencja naukowa „Gra o świat: w stronę nowej Jałty?”
Międzynarodowa konferencja naukowa „Gra o świat: w stronę nowej Jałty?”
Ośrodek KARTA objął patronat medialny nad międzynarodową konferencją naukową – organizowaną przez Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk. Konferencja pt. Gra o świat: w stronę nowej Jałty? nawiązuje do przypadającej w lutym 2015 roku 70. rocznicy spotkania Wielkiej Trójki w Jałcie. Miejsce tego spotkania – Krym – jest miejscem z dzisiejszej...
Uroczystość z okazji rocznicy Majdanu
Uroczystość z okazji rocznicy Majdanu
KARTA wraz z Ambasadą Ukrainy w RP zorganizowała w kinie „Iluzjon” polsko-ukraińską uroczystość w przeddzień rocznicy Majdanu (20 listopada). Podczas uroczystości miały miejsce: premiera książki Ogień Majdanu. Dziennik rewolucji 21.11.2013–22.02.2014 (prow. Maciek Kowalczyk, red. Ania Richter); spektakl, w reżyserii Wojciecha Pitali, jako impresja wokół książki; koncert Oleny Leonenko; pokaz filmu dokumentalnego Piano Vity Drygas...
Oświadczenie Forum Społeczeństwa Obywatelskiego EU-Rosja w związku z presją i restrykcjami wobec rosyjskiego „Memoriału”
Oświadczenie Forum Społeczeństwa Obywatelskiego EU-Rosja w związku z presją i restrykcjami wobec rosyjskiego „Memoriału”
Forum Społeczeństwa Obywatelskiego EU–Rosja (EU–Russia Civil Society Forum), które skupia 128 organizacji pozarządowych, w tym 69 z Rosji, 47 z Unii Europejskiej, w tym 7 z Polski (KARTA jest członkiem od października 2011), oraz 12 międzynarodowych, wydało oświadczenie w związku z presją i restrykcjami wobec rosyjskiego „Memoriału”. Treść oświadczenia można...
2014
Szkolenie dla działaczy z Białorusi
Szkolenie dla działaczy z Białorusi
Pracowniczki KARTY Ewa Kołodziejska oraz Małgorzata Pankowska-Dowgiało przeprowadziły w Wilnie szkolenie z podstaw digitalizacji i opracowywania archiwaliów dla działaczy społeczno-politycznych z Białorusi. Przedsięwzięcie było możliwe dzięki współpracy i wsparciu ze strony Domu Zjednoczonej Białorusi w Wilnie. Cyt. za newsletter KARTY.
Sąd Najwyższy w sprawie rosyjskiego „Memoriału”
Sąd Najwyższy w sprawie rosyjskiego „Memoriału”
Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej odroczył sprawę rosyjskiego „Memoriału” do 17 grudnia 2014. 22–23 listopada 2014 zjazd członków „Memoriału” dokona zmian w statucie, odpowiadając na „administracyjne” zarzuty władz. Odroczenie rozprawy jej nie zamyka, ale może oznaczać pewną wrażliwość postsowieckich urzędników na reakcje z zagranicy. Protestowali Polacy (list KARTY podpisany przez 31...
Prace Grupy Historycznej Forum EU-Rosja nad wystawą i portalem, pokazującymi europejskie „konflikty pamięci” wokół II wojny światowej
Prace Grupy Historycznej Forum EU-Rosja nad wystawą i portalem, pokazującymi europejskie „konflikty pamięci” wokół II wojny światowej
Alicja Wancerz-Gluza uczestniczyła w spotkaniu (w Pradze) 8-osobowej Grupy Historycznej Forum Społeczeństwa Obywatelskiego EU–Rosja, która przygotowuje dwujęzyczną (rosyjski/angielski) wystawę oraz portal. Oba pokazują europejskie „konflikty pamięci” wokół II wojny światowej, przez wykorzystanie obrazów wojny z podręczników szkolnych krajów, których przedstawiciele tworzą Grupę (Polska, Rosja, Niemcy, Czechy, Włochy, Litwa). Wystawa będzie...
Polsko-białoruska konferencja naukowa „Wrzesień 1939 w tradycji historycznej i historii mówionej” oraz finał konkursu historycznego dla młodzieży w Mińsku
Polsko-białoruska konferencja naukowa „Wrzesień 1939 w tradycji historycznej i historii mówionej” oraz finał konkursu historycznego dla młodzieży w Mińsku
Podczas polsko-białoruskiej konferencji naukowej „Wrzesień 1939 w tradycji historycznej i historii mówionej” w Mińsku (Białoruś) odbyła się również uroczystość wręczenia nagród w konkursie historycznym dla młodzieży (siostrzany dla Historii Bliskiej). W obu wzięła udział Alicja Wancerz-Gluza, koordynatorka polskiego konkursu historycznego dla młodzieży, występując również jako przedstawicielka sieci EUSTORY. Przy tej okazji przedstawiła...
„Prawa człowieka w Białorusi – Historia – Współczesność” – dokumentowanie, digitalizacja i upowszechnianie dokumentów
Dzięki Fundacji Edukacja dla Demokracji w ramach programu „RITA – Przemiany w Regionie” KARTA zrealizowała projekt „Prawa człowieka w Białorusi – Historia – Współczesność”, którego celem było przekazanie białoruskim partnerom doświadczeń w zakresie: dokumentowania represji autorytarnego systemu, metod pracy z archiwaliami, digitalizacji i upowszechniania dokumentów. W wyniku projektu na stronie Międzynarodowego Archiwum Białoruskiego opublikowanych zostało 12...
Patronat KARTY nad koncertem „Solidarni z Białorusią”
Patronat KARTY nad koncertem „Solidarni z Białorusią”
Międzynarodowe Archiwum Białoruskie, prowadzone przez Ośrodek KARTA, objęło patronat nad koncertem „Solidarni z Białorusią”, który odbył się 11 kwietnia o godz. 19:00 na Krakowskim Przedmieściu (przy Hotelu Bristol). Gwiazdą koncertu była legenda białoruskiego rocka – zespół Lapis Trubetskoy i Maleo Reggae Rockers. Oba zespoły grały też dla Ukrainy. Największa gwiazda...
Kolejne organizacje dołączyły do Międzynarodowego Archiwum Białoruskiego
Do organizacji współpracujących z MAB, prowadzonym przez Ośrodek KARTA, dołączyło powstałe w 1989 roku Towarzystwo Kultury Białoruskiej w Litwie, przekazując już pierwsze dokumenty i fotografie dotyczące dziejów białoruskiego ruchu na rzecz krzewienia kultury białoruskiej w Litwie, a także organizacja społeczna Muzeum Białoruskie im. I. Łuckiewicza w Wilnie, która dysponuje bogatą kolekcją zbiorów...
„Historia ukryta w szufladzie. Dzieje Białorusinów – obywateli Rzeczypospolitej na Kresach w kolekcjach osobistych”
Dzięki wsparciu Departamentu Dziedzictwa Kulturowego MKiDN w ramach Programu „Ochrona dziedzictwa narodowego za granicą” KARTA realizuje projekt „Historia ukryta w szufladzie. Dzieje Białorusinów – obywateli Rzeczypospolitej na Kresach w kolekcjach osobistych”. Projekt koordynuje Międzynarodowe Archiwum Białoruskie. Cyt. za newsletter KARTY.
2013
Debata KARTY: Czy możemy zrozumieć sąsiadów – Ukraińców, Litwinów, Białorusinów, Rosjan? Dlaczego się nie udaje?
Debata KARTY: Czy możemy zrozumieć sąsiadów – Ukraińców, Litwinów, Białorusinów, Rosjan? Dlaczego się nie udaje?
Debata KARTY: Czy możemy zrozumieć sąsiadów – Ukraińców, Litwinów, Białorusinów, Rosjan? Dlaczego się nie udaje? (DSH, 23 listopada 2013, 17.00-20.00) – była ciągiem kilkuminutowych wystąpień ok. 30 osób. Goście otrzymali najnowszy numer „Karty” (77). 
Pamięć historyczna jako zadanie organizacji społecznych w państwach posttotalitarnych
Pamięć historyczna jako zadanie organizacji społecznych w państwach posttotalitarnych
Program Study Tours to Poland zorganizował tygodniową podróż po Polsce przedstawicieli ukraińskiego IPN-u z Kijowa i innych instytucji Ukrainy. Spotkanie z 15-osobową grupą Ukraińców KARTA miało temat: „Pamięć historyczna jako zadanie organizacji społecznych w państwach posttotalitarnych. Luksus czy konieczność”, a szczególnie polskie doświadczenia z pamięcią historyczną. Relację zdjęciową z jednej...
Międzynarodowe Archiwum Białoruskie
Międzynarodowe Archiwum Białoruskie (MAB) zajmie się głównie XX wiekiem na białoruskich ziemiach; gromadzić będzie dokumenty pisane, wspomnienia i dzienniki, unikatowe publikacje, fotografie, filmy, nagrywane relacje – głównie po białorusku, ale i w innych językach. W połowie czerwca w DSH odbyło się spotkanie organizatorów MAB z Białorusinami polskimi, gotowymi do współdziałania....
Na przekór autorytaryzmowi – digitalizacja i upowszechnianie niezależnych wydawnictw białoruskich
KARTA zakończyła realizację projektu pt. Na przekór autorytaryzmowi – digitalizacja i upowszechnianie niezależnych wydawnictw białoruskich. W ramach zadania zdigitalizowano i wprowadzono do Biblioteki Cyfrowej Ośrodka KARTA 80 tytułów (3000 stron) czasopism ukazujących się poza oficjalnym obiegiem na Białorusi w latach 80. i 90. XX wieku. Prace prowadziliśmy wspólnie ze Stowarzyszeniem Dyjaryusz...
2012
Gala Finałowa XVI edycji konkursu „Historia Bliska”
Gala Finałowa XVI edycji konkursu „Historia Bliska”
W Sali Wielkiej na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się Gala Finałowa XVI edycji konkursu „Historia Bliska” (ogłoszonego 4 grudnia 2011). Młodzież wybierała spośród trzech tematów: 1. Polacy i Rosjanie w XX wieku – historie utrwalone i zatarte; 2. Pierwsze i ostatnie dni II wojny – kadry pamięci; 3. Walka, opór, bunt –...
To nie jest lista białoruska – sprostowanie Ośrodka KARTA
KARTA zorganizowała konferencję prasową w związku z zamieszczeniem w „Gazecie Wyborczej” informacji na temat „listy białoruskiej”.W konferencji wzięli udział Zbigniew Gluza, Prezes Ośrodka KARTA i Anna Dzienkiewicz z „Indeksu Represjonowanych”.Na podstawie porównania skanu strony z wykazu odnalezionego przez prof. Natalię Lebiediewą umieszczonego na stronie internetowej www.gazeta.pl i w dzisiejszym wydaniu...
2011
Polsko-rosyjska „szkoła historyczna”
W dn. 8–15 października 2011 w Domu Spotkań z Historią w Warszawie odbyła się polsko-rosyjska „szkoła historyczna” pt. „Polacy — Rosjanie. Spotkania w XX wieku”. W seminarium wzięli udział laureaci konkursów „Historia Bliska”, organizowanego przez Ośrodek KARTA, oraz „Człowiek w historii. Rosja — 20 i 21 wiek”, organizowanego przez Stowarzyszenie Memoriał, oraz...
„Oblężone” w plebiscycie portalu Histmag.org „Historia zebrana”
„Oblężone” w plebiscycie portalu Histmag.org „Historia zebrana”
Nowość z serii „Tematy Karty” – Oblężone pod red. Agnieszki Knyt – zdobyła nominację w plebiscycie na najlepszą książkę historyczną roku portalu Histmag.org „Historia zebrana”. Z recenzji Romana Sidorskiego, członka jury: „Oblężone to tomik […] dotykający słabo u nas znanej, niemal zapomnianej tragedii oblężonego Leningradu. W Polsce wciąż trzeba przypominać, że większość Rosjan...
Publikacje „Indeksu Represjonowanych” — Jeńcy wojenni i więźniowie rozstrzelani wiosną 1940
Publikacje „Indeksu Represjonowanych” — Jeńcy wojenni i więźniowie rozstrzelani wiosną 1940
Ze względu na konieczność ponownej weryfikacji danych pochodzących z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych oraz w odpowiedzi na bieżące potrzeby społeczne i badawcze (związane np. z tworzeniem Muzeum Katyńskiego) w 2010 roku rozpoczęliśmy prowadzenie prac nad aktualizacją dwóch pierwszych tomów „Indeksu Represjonowanych” — Rozstrzelani w Katyniu (jeńcy z obozu kozielskiego), Rozstrzelani w Charkowie (jeńcy z...
„Memoriał” Kustoszem Pamięci Narodowej!
„Memoriał” Kustoszem Pamięci Narodowej!
Wieloletni partner Ośrodka KARTA – Stowarzyszenie „Memoriał” jednym z laureatów Nagrody Kustosza Pamięci Narodowej 2012.Sylwetki wszystkich laureatów nagrody Kustosz Pamięci Narodowej zostały przybliżone na filmie IPNtv, który można zobaczyć na kanale Youtube tutaj.  Uroczystość wręczenia statuetek odbyła się na Zamku Królewskim w Warszawie.  Można ją obejrzeć na filmie IPNtv tutaj.
2010
Obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej
Obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej
W marcu 2010, przed obchodami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej – w których, 7 kwietnia, mieli uczestniczyć premierzy Polski i Rosji, media pytały o znaczenie tego wydarzenia. KARTA, obecna wówczas w Katyniu, liczyła na przekazanie przez Rosjan w tę okrągłą rocznicę zaginionej dotychczas tzw. listy białoruskiej. Nic takiego nie miało miejsca....
2008
Nagroda „Memoria iustorum – Pamięć sprawiedliwych” dla „Karty”
Nagroda „Memoria iustorum – Pamięć sprawiedliwych” dla „Karty”
Podczas III Kongresu Kultury Chrześcijańskiej w Lublinie zespół redakcyjny „Karty” wyróżniono nagrodą przyznaną przez arcybiskupa Józefa Życińskiego „Memoria iustorum – Pamięć sprawiedliwych”: „w uznaniu zasług w dziedzinie poszukiwania nowych form współpracy polsko-ukraińskiej. W szczególności zaś za: odwagę w podejmowaniu bolesnych tematów, które mogłyby łatwo ranić, gdyby emocje stawiano wyżej od prawdy,...
Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989
Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989
Nie udało się spełnić wszystkich wstępnych założeń z konferencji w Podkowie Leśnej, gdzie stworzono koncepcję Słownika. Przede wszystkim redakcja zmuszona była zmniejszyć planowaną liczbę haseł biograficznych. Materiał dwutomowego Słownika objął ostatecznie 353 biogramy najwybitniejszych przedstawicieli ruchów dysydenckich z 24 państw byłego bloku sowieckiego oraz towarzyszące im teksty analityczne. W pierwszym...
2007
Zaginieni na Wschodzie – spór o liczby
Zaginieni na Wschodzie – spór o liczby
KARTA Postanowiła odpowiedzieć na ataki dotyczące szacowanej przez Indeks Represjonowanych liczby Polaków i obywateli polskich represjonowanych w ZSRR. Te ataki zainicjował Stanisław Rymaszewski, autor wydanej w 2006 roku broszury „W obronie zaginionych krzyży.” Sprawa toczy się dalej. Sybiracy trwają przy swej uchwale w sprawie 1,35 miliona deportowanych, gdy wszystkie badania...
Dyskusja wokół tekstu „Akcja 'Wisła’. Wypędzić, rozproszyć” z „Karty” nr 49 i jej konsekwencje
Dyskusja wokół tekstu „Akcja 'Wisła’. Wypędzić, rozproszyć” z „Karty” nr 49 i jej konsekwencje
Po opublikowaniu przygotowanego przez Marię Buczyło materiału dotarły do redakcji „Karty” głosy protestu. Zarzucano redakcji, jak już bywało, reprezentowanie ukraińskiej racji stanu. Dowodem miało być oddanie głosu wysiedlonym Ukraińcom. Podsumowanie ogłoszone w „Karcie” 51, obok korespondencji, która do nas w tej sprawie dotarła, wywołało kolejne listy, w tym – od...
2006
Projekt Centrum Informacji o Represjonowanych (CIR)
Projekt Centrum Informacji o Represjonowanych (CIR)
KARTA przygotowała dla IPN-u projekt Centrum Informacji o Represjonowanych (CIR), sugerując, by było to miejsce koordynujące wszelkie działania związane z prześladowaniami ze strony obu systemów totalitarnych. Rozmowy w IPN-ie wyjaśniły, że projekt CIR-u – zakładający gromadzenie w jednym miejscu danych z okupacji niemieckiej, represji powojennych (IPN) i naszego „Indeksu Represjonowanych”...
2005
Inauguracja działań Domu Spotkań z Historią
Inauguracja działań Domu Spotkań z Historią
W rocznicę sowieckiej agresji na Polskę 17 września KARTA otworzyła DSH – jako swoją agendę, mając obietnicę, że Miasto Stołeczne Warszawa przejmie potem instytucję, a od 1 stycznia 2006 będzie ją finansować. Koncepcja wystawy powstawała w latach 2003–04, w kontekście polsko-niemieckich sporów wokół idei Eriki Steinbach (Centrum przeciwko Wypędzeniom). Im...
2004
Akcja „Koniec Jałty. Przez Solidarność do Europy”
Akcja „Koniec Jałty. Przez Solidarność do Europy”
Akcja „Koniec Jałty. Przez Solidarność do Europy” miała przypomnieć społeczeństwu, w jaki sposób Polska podważyła system jałtański. Na akcję złożyły się: 8-odcinkowy cykl w TVP1 (produkowany w Ośrodku KARTA na Narbutta 29 – studio mieliśmy na korytarzu), polsko- i anglojęzyczna publikacja książkowa przedstawiająca upadek komunizmu w Polsce i innych krajach...
2003
Deportowani w obwodzie archangielskim – kolejny tom „Indeksu Represjonowanych”
Deportowani w obwodzie archangielskim – kolejny tom „Indeksu Represjonowanych”
W roku 2003 zaczęła wychodzić w serii książkowej „Indeksu Represjonowanych” (jako tom XVI) 7-woluminowa całość Deportowani w obwodzie archangielskim – największy wspólny projekt dokumentacji imiennej KARTY i „Memoriału”. Objął 56 tysięcy osób deportowanych w latach 1940–41. Ich „papki” – dokumenty były w Archangielsku w lokalnym archiwum KGB, całkowicie niedostępnym dla badaczy z...
Odsłonięcie pomnika upamiętniającego mord ukraiński na Polakach w Porycku
Odsłonięcie pomnika upamiętniającego mord ukraiński na Polakach w Porycku
11 lipca 2003 prezydenci Polski i Ukrainy odsłonili w Porycku pomnik w 60. rocznicę mordu ukraińskiego na Polakach. Kuczma i Kwaśniewski dokonali rytualnego gestu pojednania. Jednak nie dało to żadnych pozytywnych skutków dla obu naszych narodów – niemal zaraz po rocznicy zamarły wszelkie nasze projekty podejmowane z Ukraińcami; wszyscy wycofali...
„50 lat po” – cykl zdarzeń, spotkań, wystaw pół wieku po śmierci Stalina
„50 lat po” – cykl zdarzeń, spotkań, wystaw pół wieku po śmierci Stalina
Spotkanie „50 lat po” (po śmierci Stalina), zorganizowane przez KARTĘ w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, miało przypomnieć epokę stalinowską i oddać hołd ofiarom systemu komunistycznego.  W przestrzeniach Teatru „Studio” w Pałacu Kultury (dawniej imienia Stalina…) zostało zaprezentowanych pięć wystaw: Czas imperium oraz Planeta Kołyma(Tomasz Kizny i KARTA), Widmo komunizmu – multimedialna wystawa Fundacji...
2001
Uroczyste otwarcie w Ośrodku KARTA Internetowego Centrum „Indeksu Represjonowanych”
Uroczyste otwarcie w Ośrodku KARTA Internetowego Centrum „Indeksu Represjonowanych”
17 września 2001 odbyło się w Ośrodku KARTA na Narbutta 29 w Warszawie uroczyste otwarcie Internetowego Centrum „Indeksu Represjonowanych”. Liczyliśmy, że taki akt publiczny pomoże w ratowaniu „Indeksu” i samej KARTY – zagrożonych ze względu na poważne kłopoty finansowe. Wzięli w nim udział premier Jerzy Buzek oraz prezes IPN Leon...
2000
Plan powołania Forum Polsko-Ukraińskiego
Plan powołania Forum Polsko-Ukraińskiego
Po zorganizowanym przez KARTĘ i ŚZŻAK VI seminarium polsko-ukraińskim, trwały rozmowy, jak spektakularnie zakończyć cały cykl (planowany na dziesięć spotkań). Wtedy właśnie pojawił się w polskim Sejmie plan powołania Forum Polsko-Ukraińskiego, na wzór podobnego Forum działającego przy parlamencie ukraińskim. Zaproszeni do udziału w tej inicjatywie (Piotr Jakubowski, dyrektor Ośrodka, i...
Raport „Represje sowieckie wobec Polaków i obywateli polskich”
Raport „Represje sowieckie wobec Polaków i obywateli polskich”
Na konferencji prasowej w gmachu Ministerstwa Sprawiedliwości KARTA przedstawiła stan wiedzy o represjach sowieckich – na zamknięcie realizowanego wspólnie z „Memoriałem” projektu. Autorzy raportu – profesorowie Stanisław Ciesielski, Wojciech Materski i Andrzej Paczkowski – opierając się na najnowszych ustaleniach historiografii, omówili także wyniki prac „Indeksu”: czego udało się dokonać i...
Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–89
Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–89
Prace KARTY nad krajowym odpowiednikiem Międzynarodowego słownika dysydentów (przygotowywanego wspólnie z „Memoriałem” i partnerami z 24 krajów byłego bloku sowieckiego), ostatecznie nazwanym: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–89, postępowały z wielkim trudem. KARTA wydała I tom z 160 biogramami (w systemie tzw. holenderskim od A do Z). Zapowiadziano kontynuację publikacji w kolejnych tomach...
Solidarnościowa (proczeczeńska, nie antyrosyjska) demonstracja przeciw wojnie
Solidarnościowa (proczeczeńska, nie antyrosyjska) demonstracja przeciw wojnie
KARTA współorganizowała publiczne wydarzenie: Na placu Zamkowym zebrało się ponad tysiąc osób. Zaczęło się syreną: alarm dla miasta! Z uwagą słuchano przedstawiciela władz czeczeńskich, potem Janiny Ochojskiej (od tego dnia PAH zbierała znaczniejsze środki na pomoc uchodźcom z Czeczenii), songów, oświadczeń czytanych przez „Ósemki” [Teatr Osmego Dnia]. Potem jeden ze...
1998
Łagry. Przewodnik encyklopedyczny – gigantyczne dokonanie badawcze „Memoriału” w Moskwie
Łagry. Przewodnik encyklopedyczny – gigantyczne dokonanie badawcze „Memoriału” w Moskwie
Przewodnik był równolegle przygotowywane przez KARTĘ w wersji polskiej. Prace nad Przewodnikiem były prowadzone przez NIPC „Memoriał” w latach 1990–97. Pierwotnie realizatorom przyświecały cele bardziej popularyzatorskie niż naukowe, opierali się głównie na materiałach o charakterze osobistym. Jednak z czasem przyjęto koncepcję węższą, lecz dającą mocną podstawę dla przyszłych badań. Za...
IV seminarium „Polska–Ukraina: trudne pytania”
IV seminarium „Polska–Ukraina: trudne pytania”
Podczas IV seminarium „Polska–Ukraina: trudne pytania” został zaakceptowany plan projektu dokumentacji wzajemnych zbrodni z lat 40., powołano jego polsko-ukraińską radę naukową. Ten pomysł wyrósł z doświadczenia KARTY „Indeksu Represjonowanych”, wiedzieliśmy, jak imiennie upamiętniać ofiary masowych zbrodni. Niezbędność przedsięwzięcia zdefiniowano na III seminarium, pół roku wcześniej – w Łucku; zebrani uznali,...
1997
Indeks Represjonowanych ze sprawdzoną metodologią
Indeks Represjonowanych ze sprawdzoną metodologią
W 1997 roku Indeks Represjonowanych dopracował swoją metodologię. Oznaczało to dla każdej grupy represjonowanych jeden alfabetyczny spis zweryfikowanych nazwisk, listę „ostateczną”, w której przy danej osobie są odnośniki do wszelkich możliwych źródeł, potwierdzających jej los. W tym czasie z „Memoriału”, a także od innych środowisk z Rosji, Litwy, Białorusi i...
1996
Spotkanie „Czas dysydentów” uczestników i badaczy ruchu dysydenckiego
Spotkanie „Czas dysydentów” uczestników i badaczy ruchu dysydenckiego
Wspólnie z Forum Europy Środkowo-Wschodniej przy Fundacji Batorego oraz „Kołem Podkowy” KARTA zorganizowała w Podkowie Leśnej spotkanie „Czas dysydentów” przy udziale uczestników i badaczy ruchu dysydenckiego z 14 krajów Europy. Na spotkanie przybyło blisko trzydzieści osób z zagranicy, m.in.: z Rosji, Ukrainy, Białorusi, Litwy, Łotwy, Estonii, Czech, Słowacji, Węgier, Niemiec,...
Odfałszowanie referendum w 1946
Odfałszowanie referendum w 1946
Nikita Pietrow, wiceprzewodniczący rosyjskiego Stowarzyszenia „Memoriał”, badającego zbrodnie stalinowskie, przedstawił w „Karcie” 18 (w maju 1996) odnaleziony w rosyjskim Archiwum Prezydenckim dokument, dotyczący sowieckiej grupy specjalnej, którą w czerwcu 1946 skierowano do Polski, aby nowym władzom dopomogła w sfałszowaniu wyników referendum; miało im ono przynieść legitymację do rządzenia. Okazało się,...
Seminarium inauguracyjne „Polska–Ukraina: trudne pytania”
Seminarium inauguracyjne „Polska–Ukraina: trudne pytania”
Andrzej Żupański, Władysław Filar i Edmund Bakuniak przekonali swoje środowisko o konieczności wznowienia dialogu, a następnie uzyskali zgodę Związku Ukraińców w Polsce na wspólne zorganizowanie cyklu naukowych seminariów. Początek cyklu trudno uznać za udany. Seminarium inauguracyjne „Polska–Ukraina: trudne pytania”, które odbyło się na Wołyniu, w Łucku, w marcu 1996, podjęło...
1995
Odsłonięcie pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie w Warszawie
Odsłonięcie pomnika Poległym i Pomordowanym na Wschodzie w Warszawie
Podczas uroczystości Prezydent Wałęsa powiedział, że pomnik ma upamiętnić ponad 2 miliony ludzi, których już nikt nigdy z imienia i nazwiska nie wymieni. Czyli – jednym obeliskiem odfajkowujemy historię tej anonimowej masy ludzi! Trudno byłoby mi usprawiedliwić taką postawę „prezydenta z ludu”.Wcześniej już zaczęły napływać dane z archiwów posowieckich, wymieniające...
Wyjazd do zajętego przez Rosjan Groznego oraz książka – Misja Kowaliowa
Wyjazd do zajętego przez Rosjan Groznego oraz książka – Misja Kowaliowa
Wiosną 1995 roku nastąpiło chwilowe wstrzymanie współpracy nad badaniem historii z przyjaciółmi z moskiewskiego Memoriału, którzy to zaangażowali się w obronę praw człowieka w najeżdżanej przez wojska rosyjskie Czeczenii. Wspólpracujący z Kartą fotoreporter, Tomasz Kizny towarzyszył w wyprawie rosyjskiemu ombudsmanowi Siergiejowi Kowaliowowi w jednej z czeczeńskich wypraw. Wyjazd do Groznego...
1994
„Związek Radziecki – Polska 1919-89. W kręgu imperium” – spotkanie historyków polskich i rosyjskich
„Związek Radziecki – Polska 1919-89. W kręgu imperium” – spotkanie historyków polskich i rosyjskich
W październiku 1994 przy współpracy z Forum Europy Środkowo-Wschodniej przy Fundacji Batorego oraz NIPC „Memoriał” w „Kole Podkowy” zorganizowano spotkanie memoriałówców z Moskwy, Riazania, Syktywkaru, Workuty, Pietrozawodska, Ałma-Aty, Lwowa, a także pracowników archiwów państwowych i placówek badawczych z Polski, Rosji, Białorusi, Czech, Litwy, Niemiec, Rumunii, Słowacji i Ukrainy. Podstawą rozmów...
Polacy i Ukraińcy 1918-1948 – współpraca na linii Polska – Ukraina
Już od wydania pierwszych numerów legalnej „Karty” zaczęła napływać korespodencja od rodzin ofiar z Wołynia z apelem o podjęcie się tematyki tamtejszych rzezi z lat czterdziestych. I tak na przykład w ósmym numerze „Karty” opublikowany został zbiór świadectw „Karczowani” zmierzający się z tą problematyką. Zdając sobie sprawę, że wspólne definiowanie...
„Historia w komputerze” – „dzień otwarty” w KARCIE
16 stycznia 1994 odbył się na Narbutta „dzień otwarty” Ośrodka pod hasłem „Historia w komputerze”. TVP2 nagrywała reportaż: specjalny dzień, gdy każdy może poszukać informacji o osobach represjonowanych przez ZSRR bądź zgłosić do poszukiwań na Wschodzie zaginionych w Sowietach. W bazie „Indeksu Represjonowanych” było wówczas 130 tysięcy biogramów.  Do KARTY...
1993
„Tydzień Sumienia” w Londynie
„Tydzień Sumienia” w Londynie
W czerwcu 1993 roku delegacja KARTY wzięła udział w „Tygodniu Sumienia” w Londynie, wydarzeniu zorganizowanym przez środowisko Kresowiaków, którzy wraz z Andersem znaleźli się na Zachodzie. Oficjalnym współorganizatorem wydarzenia był Komitet Archiwum Wschodniego z siedzibą w Londynie. Pod kątem zainteresowania brytyjskie wydarzenie odbiegało od tych wcześniejszych. Zainicjonowanych zostało niewiele nowych...
1992
Ujawnienie kulis zbrodni katyńskiej
Ujawnienie kulis zbrodni katyńskiej
Latem 1992 roku „Memoriał” przekazał KARCIE informację o znajdującym się w Archiwum Prezydenckim w Moskwie dokumencie z 5 marca 1940 roku. Dokument ten zatwierdzał zbrodnię katyńską.  W oparciu o tę informację delegacja Federacji Rodzin Katyńskich, która przebywała w Moskwie, wystąpiła do rządu rosyjskiego o ujawnienie treści dokumentu.  Oficjalne przekazanie zbioru...
„Tydzień Sumienia” w Warszawie
„Tydzień Sumienia” w Warszawie
Kiedy wiosną 1992 roku potwierdziło się przekonanie, że głównym zagranicznym partnerem KARTY będzie Ośrodek Badań, Informacji i Upowszechniania (NIPC) „Memoriał” w Moskwie, postanowiono zorganizować w Warszawie „Tydzień sumienia” – na wzór Tygodnia sumienia, organizowanego przez NIPC w Rosji. Celem przedsięwzięcia była organizacja spotkań polskich ofiar sowietyzmu z Memoriałowcami z Rosji,...