W Sali Wielkiej na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się Gala Finałowa XVI edycji konkursu „Historia Bliska” (ogłoszonego 4 grudnia 2011). Młodzież wybierała spośród trzech tematów: 1. Polacy i Rosjanie w XX wieku – historie utrwalone i zatarte; 2. Pierwsze i ostatnie dni II wojny – kadry pamięci; 3. Walka, opór, bunt – wartośc i cena niezgody w PRL.

Współorganizatorami konkursu są: Ośrodek KARTA, Muzeum II Wojny Światowej, Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Biuro Edukacji m.st. Warszawy wraz z Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń oraz Fundacja Batorego. Konkurs wspierają: Dom Spotkań z Historią w Warszawie, międzynarodowa sieć EUSTORY oraz niemiecka Fundacja Pamięć-Odpowiedzialność-Przyszłość (EVZ).

Partnerem ścieżki polsko-rosyjskiej jest Stowarzyszenie MEMORIAŁ z Rosji.

Honorowy Patronat nad XVI edycją konkursu objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski.

II wojna światowa stała się przedmiotem zainteresowania znaczącej większości uczestników konkursu. Zazwyczaj nie realizowano wprost zadania zapisania odtworzonych z pamięci wyrazistych momentów zwrotnych, kiedy „walił się świat”, radykalnie zmieniała się rzeczywistość na początku i na końcu wojny. Na tym większą uwagę zatem zasługiwały prace, w których udało się pokazać jakby sfotografowane i na zawsze umieszczone w albumie życia kadry – bez względu na to, w jakim momencie (różnie dla różnych bohaterów) wojna „subiektywnie” zaczynała się lub kończyła.

Temat rosyjski przyniósł głównie prace podejmujące problem sowieckich represji – bez kontrowania go odszukanymi historiami „niezwykłymi”, bez refleksji nad pokutującymi w zbiorowej świadomości, narzucającymi się stereotypami. Ale – jak pokazują wyniki konkursu – nie było to zadanie niemożliwe.

Opowieści o postawach czy działalności opozycyjnej, zarówno we wczesnym okresie PRL, jak też ruchu „Solidarności” bądź konspiracji stanu wojennego, częściej były skrupulatnym zapisem faktów, zdarzeń na różną skalę (krajowych, regionalnych czy lokalnych), a także biografii osobistych „buntowników”, niż realizacją zadania konkursowego. Brakowało tu pytań skierowanych do bohaterów o refleksję nad konsekwencjami ich własnych wyborów i ocenę wartości tamtego oporu; także – gdy dotyczyło to ruchu kontrkultury czy alternatywnego sposobu życia.

I nagrodę zespołową ex aequo otrzymali:

Julita Dzik, Jelizawieta Mojsiuk, Grzegorz Sidorczuk, Anna Siemieniuk z VIII Liceum Ogólnokształcącego (LO) im. Króla Kazimierza Wielkiego w Białymstoku za niezwykle bogatą pracę, opartą na wielu różnorodnych źródłach, podejmującą trudną tematykę i drażliwą – z pasją, ale i młodzieńczą przekorą badającą Rosyjskie ślady w Białymstoku – w niemal całym XX wieku (opiekun Piotr Liedke)

Kamil Kamieniecki, Jakub Kopeć, Krzysztof Tomaszek z II LO w Zespole Szkół (ZS) nr 3 im. W. Wróblewskiego w Gliwicach (przygotowujący pracę w ramach działalności Gminnej Biblioteki Publicznej w
Gierałtowicach) za film dokumentalny Dwukrotnie wyzwoleni, dotyczący dziejów nadgranicznej śląskiej
wsi Przyszowice w początkach wojny i w momencie wkraczania wojsk sowieckich, oparty na wspomnieniach dziewięciorga świadków tamtych wydarzeń (opiekun Lidia Pietrowska – dyrektor GBP).

Na stronie www.uczycsiezhistorii.pl znajduje się Regulamin oraz szczegółowe informacje.